Als je niet oplet, werk je zonder dat je het doorhebt mee aan het verspreiden van nepnieuws.
Vrede is een thema dat paus Leo XIV nauw aan het hart ligt. “Vrede met u” waren de eerste woorden die hij na zijn pausverkiezing tot de wereld richtte. Met diezelfde woorden opent hij ook zijn eerste boodschap voor de Wereldvredesdag (1 januari 2026).
De paus keert zich in zijn boodschap voor de Wereldvredesdag krachtig tegen de oorlogsretoriek die het politieke discours beheerst en houdt een pleidooi voor een ongewapende en ontwapende vrede.
“Vrede met u” zijn de woorden van Jezus Christus op de avond van Pasen. Zijn woord brengt een blijvende vrede tot stand, niet alleen bij wie het ontvangt, maar in de hele werkelijkheid. De vrede van de verrezen Heer is ongewapend en ontwapenend, nederig en volhardend. Zij komt voort uit God, die ons onvoorwaardelijk liefheeft, aldus paus Leo XIV.
De vrede van de Verrezen Heer
Paus Leo XIV staat stil bij de vrede die Christus schenkt. Jezus is de Goede Herder die zijn leven geeft voor de kudde, die de dood heeft overwonnen en de muren van verdeeldheid die de mensheid scheiden heeft neergehaald. Zijn aanwezigheid schijnt door in de volharding van vele getuigen, door wie God ook vandaag werkzaam is.
Vrede bestaat. Zij wil in ons wonen, ons verstaan verdiepen en onze blik verruimen. Vrede verzet zich tegen geweld en overwint geweld. Zij is de adem van het eeuwige. De Verrezene heeft ons in deze horizon binnengeleid. Vanuit deze overtuiging verzetten vredestichters zich tegen de verspreiding van duisternis, als wachters in de nacht.
Toch kunnen we dit licht ook uit het oog verliezen. Wanneer dat gebeurt, verliezen we ons gevoel voor de realiteit en krijgen we een vervormd wereldbeeld. De heilige Augustinus spoort christenen aan een onbreekbare band met de vrede te smeden, zodat zij haar, gekoesterd in het hart, kunnen verspreiden als een verwarmend licht.
Een ongewapende vrede
Het evangelie verzwijgt niet dat de leerlingen ontzet waren door de geweldloze houding waarmee Jezus reageerde op zijn arrestatie en lijden. Hij sprak tot hen die Hem met geweld wilden verdedigen: “Steek uw zwaard weer in de schede” (Johannes 18, 11). De vrede van de Verrezen Heer is ongewapend, omdat ook zijn strijd ongewapend was, midden in concrete historische en politieke omstandigheden.
Christenen worden geroepen om hier profetisch getuigenis van af te leggen. De grote parabel van het Laatste Oordeel (Matteüs 25, 31-46) nodigt uit tot barmhartig handelen vanuit dit bewustzijn. Wie zo leeft, ontdekt broeders en zusters aan zijn zijde die eveneens teleurgesteld zijn in geweld.
‘Goedheid ontwapent. Daarom is God mens geworden als een kind.’
De paus hekelt het hedendaagse politieke en militaire discours. Wanneer vrede geen geleefde realiteit is, gaat agressie zowel het privéleven als het publieke domein beheersen. In de relaties tussen staten wordt het zelfs als een tekort gezien wanneer men niet voldoende voorbereid is op oorlog of niet met geweld reageert op aanvallen. Deze logica domineert de wereldpolitiek en versterkt dagelijks instabiliteit en onvoorspelbaarheid.
Het idee van afschrikking - in het bijzonder nucleaire afschrikking - is gebaseerd op angst en overheersing door geweld, niet op legaliteit, rechtvaardigheid en vertrouwen. Augustinus raadt daarentegen aan geen bruggen te verbranden, maar te luisteren en, waar mogelijk, met elkaar in gesprek te blijven. Paus Leo XIV wijst er bovendien op dat technologische vooruitgang en de militaire inzet van kunstmatige intelligentie de tragedie van gewapende conflicten verder verdiepen.
Een ontwapende vrede
Goedheid ontwapent, aldus de paus. Daarom is God mens geworden als een kind. Het mysterie van de incarnatie begint in de schoot van een jonge moeder en wordt geopenbaard in de kribbe van Bethlehem. “Vrede op aarde” zingen de engelen. Niets heeft de kracht ons zo diepgaand te veranderen als een kind.
Johannes XXIII was de eerste paus die pleitte voor een integrale ontwapening, die alleen mogelijk is door een vernieuwing van het hart. Volgens paus Leo XIV is het een essentiële opdracht van de godsdiensten om te waken voor de verleiding woorden en gedachten als wapens te gebruiken.
De paus betreurt het dat religies worden geïnstrumentaliseerd om nationalisme en geweld te rechtvaardigen. Gelovigen moeten zich tegen deze vorm van godslastering verzetten. Daarom is het meer dan ooit noodzakelijk de aandacht te richten op gebed en spiritualiteit, maar ook op oecumenische en interreligieuze dialoog als weg naar vrede en als taal om andere culturen en tradities te ontmoeten.
Ook politieke verantwoordelijken worden opgeroepen meer aandacht te schenken aan menselijke relaties tussen staten. De paus onderstreept het belang van de ontwapende weg van de diplomatie en pleit voor de versterking van supranationale instellingen.
In deze tijd moeten initiatieven die de hoop levend houden actief worden ondersteund. Paus Leo XIV spreekt de wens uit dat dit een van de vruchten mag zijn van het Heilig Jaar van de Hoop.
- Lees de boodschap van de paus (vatican.va)
Foto: Katholiekleven.nl
