Deze oktober wordt letterlijk een ‘bijzondere missiemaand’ en daarom maken we een bijzondere serie video’s. Op 10 september waren de eerste opnames bij zuster Maria Confidens.
Deze zondag wordt de Zondag van het Woord van God gehouden. Het is een nieuwkomer onder de wereld(gebeds)dagen die de Kerk viert. Het is begin 2022. Welke dagen kunnen we in onze agenda noteren?
De katholieke Kerk viert jaarlijks een reeks van wereld(gebeds)dagen, waarvan Wereldmissiedag, Roepingenzondag en de Wereldjongerendagen het meest bekend zijn. Welke zijn er zoal en waar ligt hun oorsprong? De wereld(gebeds)dagen blijken een wereld op zich.
De katholieke Kerk kent vaste en incidentele dagen waarop de gelovigen worden gevraagd voor een bepaalde intentie te bidden en te vasten. Vooral paus Franciscus maakt vaker dan zijn voorgangers gebruik van deze vorm. Denk aan de internationale dag van gebed tegen corona (2020) of die voor vrede in Libanon (2020), Congo en Zuid-Soedan (2018) en Syrië (2013). En heel recent vroeg de paus vanwege de grote internationale spanningen aan de grens van Oekraïne om gebed voor vrede op woensdag 26 januari.
Wereld(gebeds)dagen zijn stuk voor stuk bijzondere dagen, die helaas niet altijd de aandacht krijgen die ze verdienen. De pauselijke boodschappen die eraan gekoppeld zijn, worden meestal ruim tevoren gepubliceerd zodat ze niet als mosterd na de maaltijd hoeven te komen. Het is goed er inhoudelijk kennis van te nemen. Het helpt ons, zoals paus Franciscus herhaaldelijk oproept, onze blik op de ander te werpen, en daarmee ook op de Ander met een hoofdletter.
De oudste door de Kerk gevierde Werelddag is die van de Migranten en Vluchtelingen. Deze werd kort voor de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog ingesteld door paus Pius X in 1914. Hij was erg begaan met het lot van de miljoenen Italiaanse emigranten die over de wereld uitwaaierden op zoek naar een beter bestaan. Hij vroeg aandacht en gebed voor alle migranten en vluchtelingen in de wereld. In 1952 kreeg deze dag een meer internationaal karakter toen de bisschoppenconferenties wereldwijd werd gevraagd deze dag op de liturgische kalender te plaatsen. Het was paus Johannes Paulus II die vanaf het begin van zijn pontificaat met een speciale boodschap aandacht vroeg voor de migranten en vluchtelingen. In 2004 werd het officieel tot Werelddag uitgeroepen. Tot 2019 werd deze dag in januari gevierd, maar op verzoek van verschillende bisschoppenconferenties verplaatste paus Franciscus die naar de laatste zondag van september.
Bij de Wereld(gebeds)dagen verschijnen speciale pauselijke boodschappen.
Zeer bekend is Wereldmissiedag, vanouds gevierd op de voorlaatste zondag van oktober. Deze werd ingevoerd in 1926 door paus Pius XI (1922 - 1939) en roept op tot een bewustzijn van de missionaire opdracht van de Kerk en tot gebed en offer voor dat doel. Het gaat erom Christus te verkondigen in de wereld om ons heen.
Het duurde tot de jaren ’60 dat er geleidelijk aan meer vaste wereld(gebeds)dagen aan de kalender werden toegevoegd. Aan die dagen zijn speciale pauselijk boodschappen gekoppeld die jaarlijks de aandacht vestigen op een bepaald thema of problematiek. Een van die boodschappen is gekoppeld aan gedenkdagen die door de VN zijn ingevoerd. Toen de Wereldvoedselorganisatie van de VN (de FAO) in 1979 Wereldvoedseldag (16 oktober), invoerde, kreeg die vanaf 1980 de hartelijke steun van paus Johannes Paulus II (1978-2005) met een jaarlijkse boodschap. Die gewoonte is voortgezet door zijn opvolgers Benedictus XVI (2005-2013) en Franciscus (2013-). In strikte zin gaat het natuurlijk niet om een gebedsdag, maar wel om een dag om extra stil te staan bij het afschuwelijke fenomeen van honger en ondervoeding. Voor een gelovige houdt dit gebed de intentie in: opdat de mensheid erin mag slagen de honger de wereld uit te helpen. In het gebed kan ook duidelijk worden hoe je daar persoonlijk een bijdrage aan kunt leveren.
Deze gebedsdagen introduceerde paus Paulus VI
Roepingenzondag is de eerste echte wereldgebedsdag en stamt uit 1964. De dag werd ingevoerd door paus Paulus VI. In zijn eerste radioboodschap bij die gelegenheid herinnerde hij aan de opdracht die Jezus zijn leerlingen geeft te bidden “om arbeiders voor de oogst”.
De tweede ‘werelddag’ die hij introduceerde was Wereldcommunicatiedag (1967) oftewel mediazondag op de zondag voor Pinksteren. Het is een direct uitvloeisel van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) dat de grote waarde zag van de moderne communicatiemiddelen, zonder de schaduwzijden onvermeld te laten. Vanwege de grote invloed van de media, zowel ten goede als ten kwade, vindt de Kerk het van belang er nog steeds jaarlijks bij stil te staan.
Aan het einde van hetzelfde jaar introduceerde paus Paulus VI de inmiddels traditionele vredesboodschap en de viering van Wereldvrededag op 1 januari als een kerkelijke aangelegenheid, maar ook als uitnodiging voor de rest van de mensheid om zich in te zetten voor een werkelijke vrede. Nieuwjaarsdag vindt de paus een goede gelegenheid stil te staan bij dit thema als programma voor het nieuwe jaar.
Gebedsdagen die paus Johannes Paulus II introduceerde
Na hem nam Johannes Paulus II de fakkel over wat betreft het introduceren van nieuwe wereld(gebeds)dagen, waaronder de Wereldjongerendagen met stip de bekendste zijn geworden.
Toen paus Johannes Paulus II eind 1983 het Jaar van de Verlosser opende, nodigde hij allerlei verschillende geledingen van de bevolking uit om het Jubeljaar, 1950 jaar na het verrijzen van de Verlosser, met hem te vieren. Onder hen ook de jongeren, die hij op de zaterdag van de Goede Week van 1984 ontmoette. Verrast door hun massale aanwezigheid en levendige respons overhandigde hij hun op paaszondag het grote houten kruis van het Heilig Jaar “als symbool van Christus’ liefde voor de mensheid”.
Als de Verenigde Naties het jaar 1985 uitroepen tot het Jaar van de Jeugd, sluit hij daarop aan met een apostolische brief aan de jongeren. Aan het eind van het jaar besluit hij, getroffen door de enthousiaste respons op zijn hernieuwde uitnodiging naar Rome te komen, de Wereldjongerendag in te voeren, die al snel dagen worden. Die worden nationaal jaarlijks op Palmzondag gevierd en sinds 2021 op Christus Koning, en in de regel eens in de drie à vier jaar internationaal over enkele dagen.
Als de Poolse paus gezondheidsproblemen begint te krijgen leidt dat tot de instelling in 1993 van Wereld Ziekendag, jaarlijks te vieren op 11 februari, feestdag van Onze Lieve Vrouw van Lourdes. De bedoeling is dat de gelovigen “op deze dag meer dan anders zullen bidden, van hun meeleven zullen getuigen, het lijden zullen opdragen voor het welzijn van de Kerk. De viering van deze dag wil ook voor iedereen een uitnodiging zijn om in het gelaat van onze lijdende medemens het Gelaat te herkennen van Christus, die door zijn lijden, dood en verrijzenis het heil van de mensheid heeft bewerkt.” Aan deze dag gaat jaarlijks een speciale pauselijke boodschap vooraf.
Als in 1994 een bisschoppensynode wordt gehouden over de betekenis van het religieuze of godgewijde leven, sluit paus Johannes Paulus II die in 1996 af met het concluderende document Vita Consecrata. Daarin kondigt hij ook de instelling aan van een jaarlijkse dag voor het religieuze leven, te vieren op 2 februari, het feest van Maria Lichtmis ook wel de opdracht van de Heer (in de tempel).
Paus Benedictus XVI: één nieuwe gebedsdag
Paus Benedictus XVI voerde één speciale gebedsdag in, die voor de onder dwang gespleten Kerk in China in 2007. De datum stelde hij op 24 mei, gedachtenis van Maria Hulp van de Christenen.
Gebedsdagen die paus Franciscus introduceerde
In augustus 2015 kondigt paus Franciscus de Wereldgebedsdag voor de Schepping aan, jaarlijks te vieren op 1 september. Hij sloot zich daarmee aan bij het initiatief van het erehoofd van de orthodoxe Kerken, patriarch Bartholomeüs. De dag is bedoeld als bezinning op het grote geschenk van de Schepping en de rol van de mens als behoeder ervan. De paus roept ermee op tot wat hij noemt een “ecologische bekering”, die recht doet aan de Schepper door recht te doen aan de schepping.
Twee jaar later (2017) wordt de eerste Werelddag van de Armen gehouden, als “laatste tastbaar teken” van het Heilig Jaar van Barmhartigheid (december 2015 - november 2016), schrijft paus Franciscus in zijn afsluitende brief ‘Misericordia et misera’ (Barmhartigheid en de ellendige). De Werelddag van de Armen wordt gevierd op de drieëndertigste zondag door het jaar, de laatste zondag voor het Hoogfeest van Christus Koning, waarmee het kerkelijk jaar wordt afgesloten.
Op zondag 26 januari 2020 werd in de Rooms-Katholieke Kerk voor de eerste keer de Zondag van Gods Woord gevierd. Deze wordt elk jaar op de derde zondag van de Tijd door het Jaar gewijd aan de viering, de overweging en de verspreiding van Gods Woord.
In januari 2021 kondigde de paus de Werelddag voor de Ouderen en Grootouders aan, die gevierd wordt op de vierde zondag van juli, dicht bij het feest van Joachim en Anna, de opa en oma van Jezus. “De ouderen herinneren ons eraan dat ouderdom een geschenk is en dat grootouders de schakel zijn tussen de verschillende generaties, om de jongeren de ervaring van het leven door te geven”, aldus de paus bij zijn aankondiging.
