2024 in beeld: het jaar van paus Franciscus (1)

07 januari Op het feest van de Doop van de Heer doopte paus Franciscus zestien baby’s in de Sixtijnse Kapel. De kinderen waren stil toen de paus sprak, maar “mochten ze gaan huilen, laat ze dan huilen! En als ze honger hebben, geef ze dan te eten”, zo zei de paus. Zij beslissen op deze feestdag, terwijl ze zich voorbereiden om de gave van het geloof te ontvangen, aldus paus Franciscus.

“In feite zijn ze ook een voorbeeld van geloof voor ons: Mogen zij ons laten zien hoe we ons geloof kunnen ontvangen: met onschuld en met open harten.” Vervolgens doopte hij één voor één elk kind. De paus moedigde de families aan om de datum van de doop te zien als een soort “verjaardag. Het is de dag dat het geloof werd ontvangen, een dag om te vieren en dat moet u uw kinderen leren”, stelde de paus.

19 januari Paus Franciscus had op 19 januari een ontmoeting met een delegatie van de Internationale Federatie van Katholieke Universiteiten ter ere van het honderdjarig bestaan ervan. De paus merkte op dat “honderd jaar groei en ontwikkeling reden is voor grote dankbaarheid!” Paus Franciscus stond vervolgens stil bij twee aspecten, ten eerste “de aanmoediging om samen te werken via ‘netwerken’.” Daarbij moeten “we hoop, eenheid en eendracht globaliseren in plaats van onverschilligheid, polarisatie en conflict.”

Ten tweede werd de Federatie opgericht “in de nasleep van een verschrikkelijke oorlog, om een middel te zijn om verzoening en de groei van vrede en liefdadigheid tussen volkeren te bevorderen.” Helaas, vervolgde de paus, “vieren we dit eeuwfeest tegen de achtergrond van een derde wereldoorlog die stukje bij beetje wordt uitgevochten.” Om deze reden is het “des te belangrijker dat katholieke universiteiten vooraan staan bij de inspanningen om de cultuur van vrede in al haar facetten op te bouwen.”

25 januari Paus Franciscus leidde op 25 januari de Oecumenische Vesperviering ter afsluiting van de Week van Gebed voor Eenheid. Hij nodigde alle christenen uit om de duivelse valstrik van verdeeldheid te vermijden door middel van gebedvolle, onbaatzuchtige dienstbaarheid. Paus Franciscus: “Dit is het pad dat voor ons ligt: samen op reis gaan en samen dienen, waarbij we prioriteit geven aan gebed. Want wanneer christenen groeien in de dienst aan God en de naaste, groeien we ook in wederzijds begrip.”

Gebed voor eenheid “is een heilige verantwoordelijkheid, omdat het betekent in gemeenschap te zijn met de Heer, die bovenal tot de Vader bad voor eenheid.” Terwijl we samen bidden, aldus paus Franciscus, mogen christenen nooit vergeten te bidden voor een einde aan oorlogen, vooral in Oekraïne en het Heilig Land.

10 februari Tijdens een bijeenkomst op 10 februari met leden van ‘Confartigianato”, de Italiaanse vereniging van ambachtslieden, spoorde paus Franciscus hen aan om ambachtslieden van vrede en broederschap te zijn in een wereld die geteisterd wordt door oorlog en waarin de armen worden afgedankt. De paus stelde vast dat sinds de oprichting van de vereniging in 1946 nieuwe technologieën de mogelijkheden van de sector hebben vergroot. Maar technologie mag de menselijke verbeelding, geschapen naar het beeld en de gelijkenis van God, echter niet vervangen: “Machines kopiëren, zelfs met uitzonderlijke snelheid, terwijl mensen uitvinden!”

Volgens de paus is vakmanschap verbonden met drie lichaamsdelen. Ten eerste de handen: “Handenarbeid betrekt de ambachtsman bij Gods creatieve werk.” Ten tweede noemde hij de ogen: “het vermogen om een meesterwerk in de materie te zien, zelfs voordat het is gecreëerd.” Tot slot noemde paus Franciscus de voeten, aangezien de door ambachtslieden gemaakte producten over de hele wereld reizen om in de behoeften van mensen te voorzien en menselijke relaties te ontwikkelen.

14 februari Paus Franciscus vierde op Aswoensdag (de start van de Veertigdagentijd) de Mis in de basiliek van Santa Sabina. Aan het begin van de Vastentijd nodigt Jezus ieder van ons uit om “naar onze innerlijke kamer te gaan”, zei paus Franciscus in zijn homilie. “Naar je innerlijke kamer gaan betekent terugkeren naar het hart”, zo legde hij uit. De Vastentijd biedt ons de mogelijkheid om “terug te gaan naar ons authentieke zelf, door alle maskers en illusies af te leggen die we te vaak dragen.”

De paus legde verder uit dat de erkenning dat we geliefd zijn door God zal helpen om te zien dat we geroepen zijn om op onze beurt anderen lief te hebben. De traditionele vastenpraktijken van gebed, vasten en aalmoezen geven “zijn niet louter uiterlijke praktijken maar paden die leiden naar het hart, naar de kern van ons christelijk leven.” Paus Franciscus: “Laten we onze innerlijke kamer binnengaan. Daar woont de Heer, daar wordt onze zwakheid geaccepteerd en worden we onvoorwaardelijk bemind.”

02 maart Paus Franciscus had op 2 maart een ontmoeting met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. Hoewel de twee elkaar al hadden ontmoet op de begrafenis van paus Benedictus XVI begin 2023, was dit de eerste privé-audiëntie van Scholz. Na zijn ontmoeting met de paus sprak Scholz met de Vaticaanse kardinaal-staatssecretaris Pietro Parolin. “Ik ben erg dankbaar voor het uitgebreide gesprek met de paus”, zei de sociaaldemocratische politicus. “We hebben natuurlijk de grote uitdagingen en problemen van onze tijd besproken,” vervolgde bondskanselier Scholz. Hij noemde daarbij: “De Russische agressie tegen Oekraïne, de vele doden die deze oorlog al heeft veroorzaakt en de bedreiging van de onafhankelijkheid en vrijheid van Oekraïne. We hebben ook gesproken over de oorlog in het Midden-Oosten hoe we vrede en veiligheid in onze wereld kunnen waarborgen.”

Andere “grote vragen” die ter sprake kwamen, waren onder meer “migratie en de kwestie van rechtvaardigheid en co-existentie.” Het Vaticaan liet in een verklaring weten dat “tijdens de gesprekken op het Staatssecretariaat tevredenheid is uitgesproken over de goede betrekkingen en vruchtbare samenwerking tussen de Heilige Stoel en Duitsland, en dat het belang van het christelijk geloof in de Duitse samenleving werd benadrukt.”

25 maart Paus Franciscus ontving op 25 maart de Nigeriaanse gemeenschap van Rome. De paus sprak zijn dankbaarheid uit voor hun vreugdevolle getuigenis van de boodschap van het Evangelie, en voor “de talrijke jongeren uit Nigeria die de roeping van de Heer tot het priesterschap en het gewijde leven hebben gehoord en reageerden met vrijgevigheid, nederigheid en doorzettingsvermogen.” Paus Franciscus ging vervolgens in op het onderwerp van de etnische en culturele diversiteit van Nigeria. “De diversiteit aan etniciteiten, culturele tradities en talen in uw land is geen probleem, maar een geschenk dat de structuur van de Kerk verrijkt, evenals die van de hele samenleving, en de bevordering van de waarden van wederzijds begrip en co-existentie mogelijk maakt.”

De paus sprak zijn hoop uit dat de Nigeriaanse gemeenschap in Rome “altijd op een grote en inclusieve familie zou lijken waarin iedereen zijn verschillende gaven en talenten, die vruchten van de Heilige Geest zijn, kan gebruiken om elkaar te steunen en te versterken in momenten van vreugde en verdriet, succes en moeilijkheden.” De paus wees daarbij op het gevaar van jezelf afsluiten in een isolement: “Het is waar, je eigen cultuur is een geschenk, maar niet een om af te sluiten, maar om te geven, om aan te bieden.” Dialoog is in dit kader van groot belang, aldus de paus.

31 maart Paus Franciscus sprak zondag 31 maart de traditionele ‘Urbi et Orbi’ paasboodschap uit vanaf de centrale balkon van de Sint-Pietersbasiliek, met uitzicht op het plein waar hij die ochtend de Paasmorgenmis celebreerde. Deze Mis en het ‘Urbi et Orbi’ werden wereldwijd live uitgezonden. Paus Franciscus begon zijn boodschap door alle kijkers, inclusief de ongeveer 60.000 mensen op het Sint-Pietersplein, ‘Zalig Pasen’ te wensen. “Vandaag klinkt overal ter wereld de boodschap die tweeduizend jaar geleden vanuit Jeruzalem werd verkondigd: ‘Jezus van Nazareth, die gekruisigd werd, is verrezen!’ (Marcus 16, 6).”

De paus herhaalde dat de Kerk de verbazing herleeft van de vrouwen die op de eerste dag van de week bij zonsopgang naar het graf gingen. Terwijl hij eraan herinnerde dat het graf van Jezus met een grote steen was verzegeld, betreurde de paus dat ook vandaag de dag “zware stenen de hoop van de mensheid blokkeren,” met name “stenen” van oorlog, humanitaire crises, mensenrechtenschendingen, mensenhandel en nog vele andere ‘stenen’.