2023 in beeld: het jaar van paus Franciscus (3)

10 juli Paus Franciscus verwelkomde op 10 juli spelers en managers van de Spaanse voetbalclub Celta de Vigo, ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van deze club. In zijn toespraak dacht paus Franciscus na over sport als metafoor van het leven en over de ware betekenis ervan als “een kans om waarden te herontdekken en te promoten,” zoals jezelf ruimhartig geven, als team werken. De paus merkte verder onder meer op dat het team dezelfde hemelsblauwe kleuren draagt als de Maagd Maria en die van de nationale voetbalclub van zijn thuisland, Argentinië.

17 juli Zo’n 150 Poolse pelgrims (tieners en gezinnen) hadden op 17 juli een ontmoeting met paus Franciscus. Ze waren in Rome om deel te nemen aan een retraite van de Licht en Leven gemeenschap (ook bekend als de ‘Oase van de Levende Kerk’), de grootste kerkelijke beweging van Polen. De pelgrimstocht naar Rome en de ontmoeting met de paus vormden de belangrijkste fase van een drievoudig programma: de pelgrims leerden daarin over verschillende vormen en tradities van gebed, ze namen deel aan bijeenkomsten en ontdekten door het bezoek aan diverse heiligdommen de diepgang van de christelijke geschiedenis en het heden van de Kerk.

02-06 augustus Paus Franciscus was van 2 t/m 6 augustus in Portugal, om deel te nemen aan de Wereldjongerendagen in Lissabon. Na de welkomstceremonie op het vliegveld reisde de paus naar de Apostolische Nuntiatuur in Lissabon. Daar had hij ontmoetingen met president Santos Silva en met premier António Costa. Paus Franciscus had diezelfde dag ook een privéontmoeting met slachtoffers van seksueel misbruik. Op 3 augustus had paus Franciscus diverse ontmoetingen met groepen jongeren in Lissabon. Zo sprak hij met een groep van vijftien Oekraïense WJD-pelgrims.

Op vrijdag 4 augustus was paus Franciscus aanwezig bij de Kruisweg, een vast onderdeel van de Wereldjongerendagen. Acteurs combineerden daarin muziek, dans en toneel en er waren getuigenissen te horen van onder anderen een ex-verslaafde. De paus hield de jongeren voor dat door Jezus’ kruisoffer “lijden nooit meer zinloos is.”

Zaterdagochtend 5 augustus bezocht de paus het Mariaheiligdom Fatima. Hij zei dat Maria ons altijd “in haast” te hulp komt en ons de weg voorwaarts wijst in ons leven. De paus bad er de rozenkrans en bad vervolgens voor vrede tijdens een lang moment van stilte in de Kapel van de Verschijningen.

‘s Avonds was hij aanwezig bij de wake op het veld. Zo’n 1,5 miljoen jongeren (1.000 daarvan uit Nederland) woonden deze avondwake in het Parque Tejo bij. Er was muziek en gebed en paus Franciscus sprak met de jongeren over het thema van deze Wereldjongerendagen (‘Maria stond op en ging met spoed’). Daarna werd het Allerheiligste uitgesteld voor aanbidding en werd het stil op het veld. In zijn homilie tijdens de slotmis een dag later gaf paus Franciscus de jongeren drie taken mee: stralen, luisteren, niet bang zijn: “Wees getuige van de vreugde van het geloof, van de hoop die jullie harten verwarmt en van de liefde die je aanwendt in alles wat je doet,” aldus paus Franciscus.

25 augustus Paus Franciscus ontving op 25 augustus president Katalin Novák van Hongarije. Tijdens het gesprek werd teruggeblikt op de apostolische reis van de paus naar Hongarije eerder dit jaar. Ook kwamen diverse onderwerpen van gemeenschappelijk belang aan de orde, zoals het gezin en de christelijke waarden. De oorlog in Oekraïne, met bijzondere aandacht voor de humanitaire situatie en de inspanningen om het conflict te beëindigen, was eveneens een onderwerp van gesprek. Ten slotte kwamen de godsdienstvrijheid en de situatie van vervolgde christenen in de wereld nog aan bod.

01 - 04 september Voor zijn 43ste buitenlandse apostolische reis ging paus Franciscus van 1 tot 4 september naar Mongolië. Hij gebruikte de eerste dag van zijn bezoek als rustdag van de lange vliegreis, op 2 september woonde hij een welkomstceremonie bij in de hoofdstad Ulaanbaatar en ondertekende hij het officiële gastenboek in het Staatspaleis. Daarna hadden paus Franciscus en president Ukhnaagiin Khurelsukh een ontmoeting in een ‘ger’, een traditionele ronde nomadische tent, die was opgesteld in het Staatspaleis. Later die dag had paus Franciscus in de kathedraal van Ulaanbaatar een ontmoeting met bisschoppen, priesters en religieuzen. De paus riep hen op om zich te blijven inzetten voor de samenleving van Mongolië.

Op 3 september was de paus aanwezig bij een interreligieuze en oecumenische bijeenkomst in het Hun theater in Ulaanbaatar. Daar benadrukte de paus dat harmonie tussen religies de kracht heeft om grote vruchten voort te brengen. Later die dag vierde hij de Eucharistie in de Steppe Arena in de hoofdstad. Het christelijk geloof is het antwoord op de dorst naar liefde die in iedereen aanwezig is, zo zei hij. Hij riep de kleine katholieke gemeenschap van Mongolië op om “zonder vrees” hun weg te gaan. Op de slotdag van zijn bezoek zegende paus Franciscus het katholieke ‘Huis van Barmhartigheid’ in Mongolië in. Hij ontmoette vrijwilligers van hulporganisaties en benadrukte het belang van onbaatzuchtige liefde.

14 september Paus Franciscus ontving op 14 september koning Filip en koningin Mathilde van België. Tijdens de ontmoeting werd gesproken over de goede betrekkingen tussen de Heilige Stoel en België, waarbij de rol van het christelijk geloof en de katholieke Kerk werd benadrukt. Het gesprek ging vooral over zaken van gemeenschappelijk belang en enkele kwesties van internationale aard, met bijzondere aandacht voor Afrika, de oorlog in Oekraïne en de inzet voor vrede tussen de volkeren. Het Belgische koningshuis was begin januari naar het Vaticaan gereisd om de uitvaartmis bij te wonen van paus emeritus Benedictus XVI, die op 31 december 2022 overleed.

22-23 september Paus Franciscus bracht op 22 en 23 september een tweedaagse bezoek aan de Franse havenstad Marseille voor de slotsessie van de ‘Rencontres Méditerranéennes’ (Mediterrane Ontmoetingen). De paus leidde een gebedsdienst en een interreligieuze bijeenkomst. In zijn toespraak bij het Monument voor de Helden en Slachtoffers van de Zee onderstreepte paus Franciscus dat tragedies en de enorme uitdagingen van migratie in het hele Middellandse Zeegebied op humane wijze moeten worden aangepakt. Hij ontmoette ook mensen die werken voor organisaties die migranten redden die de Middellandse Zee oversteken. Daarna reisde hij naar het huis van de Missionarissen van Liefde, in wat als de armste wijk van Frankrijk wordt gezien. In zijn toespraak tot de religieuze zusters en verschillende mensen met financiële problemen, moedigde paus Franciscus iedereen aan om politieke, sociale of religieuze verschillen te overwinnen om broederschap op te bouwen. De paus had op de tweede dag van zijn bezoek ook een ontmoeting met de Franse president Emmanuel Macron. Deze was later die dag een van de 50.000 aanwezigen bij de Mis die de paus vierde in het voetbalstadion Vélodrome.

30 september Paus Franciscus ging op 30 september voor in de oecumenische gebedswake ter voorbereiding van de Bisschoppensynode die op 4 oktober startte. Diverse christelijke kerkleiders namen deel, onder wie de oecumenisch patriarch van Constantinopel en de Anglicaanse aartsbisschop Justin Welby van Canterbury. Duizenden christenen van verschillende denominaties waren naar het Sint-Pietersplein gekomen, onder hen ook een groep van veertig Nederlanders. De wake bestond uit Bijbellezingen, gebed, Taizé-liederen en stille meditatie. De paus sprak over het belang van de stilte: “De waarheid heeft immers geen luide kreten nodig om de harten van mensen te bereiken.” Om deze reden, zei hij, moeten ook wij, als gelovigen, “onszelf bevrijden van zoveel lawaai om Zijn stem te kunnen horen. Want alleen in onze stilte weerklinkt Gods woord.”