2023 in beeld: het jaar van paus Franciscus (1)

05 januari Paus Franciscus leidde op 5 januari de Requiemmis voor zijn op 31 december 2022 overleden voorganger, emeritus paus Benedictus XVI. Naar schatting vijftigduizend mensen woonden de plechtigheid op het Sint-Pietersplein bij. Paus Franciscus opende de viering met een gebed en sloot deze door plechtig de eenvoudige kist te zegenen - deze was alleen versierd met het wapen van de voormalige paus. Vanwege de knieproblemen van paus Franciscus was kardinaal Re, deken van het Kardinalencollege, hoofdcelebrant aan het altaar. In zijn homilie noemde de paus de naam van zijn voorganger: “Benedictus, trouwe vriend van de Bruidegom, moge uw vreugde volmaakt zijn in het definitief en voor altijd horen van Christus’ stem.” Verschillende staatshoofden en koninklijke vertegenwoordigers woonden de uitvaartceremonie bij. Er was ook een grote delegatie uit Benedictus’ geboortestreek Beieren, gehuld in traditionele kleding.

08 januari Op het Hoogfeest van de Doop van de Heer (8 januari) doopte paus Franciscus in de Sixtijnse Kapel 13 baby’s van Vaticaanse werknemers. De paus spoorde de ouders onder meer aan om hun kinderen te leren bidden als ze klein zijn, omdat zo zei hij “het gebed kracht geeft gedurende het hele leven, in goede tijden om God te danken, en in slechte tijden om kracht te vinden.” Deze traditie van het dopen van de kinderen van medewerkers van de Heilige Stoel op het feest van de Doop van de Heer werd in 1981 gestart door paus Johannes Paulus II.

31 januari - 03 februari Paus Franciscus bezocht van 31 januari tot 3 februari de Democratische Republiek Congo (DRC). De paus arriveerde op het vliegveld van Kinshasa en bracht eerst een bezoek aan president Felix Tshisekedi. Tijdens een aansluitende ontmoeting met de burgerlijke autoriteiten, het maatschappelijk middenveld en het diplomatieke korps drong de paus er bij het Congolese volk op aan om hun lot in eigen hand te nemen door geweld en haat te verwerpen. Hij vertelde dat zijn bezoek voortkwam uit zijn verlangen om hen “de nabijheid, de genegenheid en de troost van de hele katholieke Kerk” te brengen, en dat hij kwam “als een pelgrim van verzoening en vrede.” Ruim één miljoen mensen woonden een dag later op het vliegveld van Kinshasa de Eucharistieviering bij. In zijn homilie riep de paus de katholieken van het door gewapende conflicten geteisterde land op om “missionarissen van de vrede” te zijn en “samen te werken om de cirkel van geweld te doorbreken.” Later die dag ontmoette hij overlevenden uit het door oorlog verscheurde oostelijke deel van de Democratische Republiek Congo. Paus Franciscus was van plan dit deel van het land te bezoeken, maar aanhoudende veiligheidsproblemen maakten dat onmogelijk. Hij hoorde aangrijpende getuigenissen van slachtoffers van geweld. “Zelfs in het oosten is vrede mogelijk! Laten we dit geloven! En laten we ervoor werken, zonder het aan anderen te delegeren,” aldus de paus.

Op de derde dag van zijn reis had paus Franciscus een ontmoeting met jongeren en catechisten. Hij spoorde de jongeren aan om te dromen van een nieuwe toekomst en zich te verzetten tegen corruptie, haat en etnische rivaliteit. Later die dag sprak hij ook met priesters, diakens, religieuzen en seminaristen. Hij herinnerde degenen met een religieuze roeping eraan dat er, ondanks “enorme uitdagingen”, toch “grote vreugde bestaat in de dienst aan het Evangelie.” Op de vierde en laatste dag van zijn reis had paus Franciscus een ontmoeting met de bisschoppen van het land. Daarna reisde hij door naar Zuid-Soedan.

03-05 februari Na zijn bezoek aan de Democratische Republiek Congo reisde paus Franciscus door naar het overwegend christelijke Zuid-Soedan voor zijn langverwachte ‘oecumenische pelgrimstocht’ voor vrede. Hij maakte deze reis in gezelschap van Justin Welby (de Anglicaanse aartsbisschop van Canterbury) en Iain Greenshields, de moderator van de Algemene Vergadering van de Kerk van Schotland. De paus verbleef in de hoofdstad Juba en had ontmoetingen met verschillende kerkelijke en burgerlijke groepen. In zijn eerste toespraak tot de regeringsleiders herinnerde de paus de leiders eraan dat “de zonen en dochters van Zuid-Soedan en ook de geschiedenis zelf, u zullen gedenken als u werkt ten behoeve van dit volk dat u geroepen bent te dienen.”

Op de tweede dag van zijn bezoek ontmoette de paus in de kathedraal van de heilige Theresia priesters, diakens, religieuzen, seminaristen en pastorale krachten. Hij riep in herinnering dat vele priesters en religieuzen hun leven hebben gegeven voor de verkondiging van het Evangelie. De paus bedankte de aanwezigen namens de hele Kerk, voor alles wat zij doen te midden van zoveel beproevingen, en vooral voor hun toewijding, moed, opofferingen en geduld. Hij had samen met Justin Welby en Iain Greenshields later die dag ook een ontmoeting met een groep Zuid-Soedanese ontheemden. Bij die gelegenheid hernieuwde paus Franciscus zijn “krachtige en oprechte” oproep om alle conflicten te beëindigen in Zuid-Soedan en om het vredesproces “op een serieuze manier” te hervatten, zodat “het geweld kan eindigen en mensen kunnen terugkeren naar een leven in waardigheid.” De dag werd afgesloten met een oecumenische gebedsdienst. Op de slotdag was er een Mis voor de gelovigen van Zuid-Soedan. Met de geruststelling dat Jezus ieder van ons persoonlijk kent en liefheeft, riep paus Franciscus hen op om “het zout van de aarde” en “het licht van de wereld” te zijn.

10 februari Paus Franciscus begroette op 10 februari een delegatie van de Italiaanse Moderne Vijfkampfederatie en prees sportactiviteiten als “een manier om discipline en creativiteit uit te oefenen ten behoeve van onze spirituele ontwikkeling.” Hij merkte op dat de moderne vijfkamp, die schermen, schieten, zwemmen, hardlopen en paardrijden omvat, zijn wortels vindt in het oude Griekenland. De pentatleet, zo zei hij, moet uitblinken in deze vijf zeer verschillende sporten, waarbij een veelzijdigheid vereist is die de ontwikkeling van lichaam en geest bevordert. “Sport kan ons helpen, omdat deze ons leert om ons door geduld, oefening, creativiteit en doorzettingsvermogen te verbeteren, om hoogten te bereiken die onmogelijk leken,” aldus de paus.

06 maart Paus Franciscus verwelkomde op 6 maart een groep van het Saint Mary’s Seminary in Cleveland, Ohio (VS) en moedigde de aanwezigen aan om hun luisteren naar de Heer te verdiepen, samen in gemeenschap te wandelen en getuigenis af te leggen van hun geloof, sleutelelementen die hun seminarievorming en de synodale vorming van de Kerk kenmerken. De Amerikaanse groep vierde in Rome de 175ste verjaardag van de oprichting van het seminarie. “Vergeet nooit hoe belangrijk het is om jezelf voor de Heer te plaatsen en te horen wat Hij tegen je wil zeggen. In feite is het luisteren naar Gods stem diep in ons hart en het onderscheiden van zijn wil onmisbaar voor onze innerlijke groei, vooral wanneer we met urgente en moeilijke taken worden geconfronteerd,” zo zei de paus onder meer.

23 maart De Commissie van de Bisschoppenconferenties van de EU (COMECE) hield in maart de voorjaarszitting in Rome. Op 23 maart hadden afgevaardigden van COMECE, onder wie de nieuwe voorzitter Mgr. Mariano Crociata, een ontmoeting met paus Franciscus. Hij vroeg hen onder meer om “de twee grote dromen van de grondleggers van Europa: de droom van eenheid en de droom van vrede” nooit uit het oog te verliezen. “De geschiedenis van vandaag heeft mannen en vrouwen nodig die bezield worden door de droom van een verenigd Europa in dienst van de vrede.” De paus herinnerde de aanwezigen aan hun verantwoordelijkheid om “een brug te zijn tussen de Kerken in Europa en de instellingen van de Unie.”

29 maart Paus Franciscus werd op 29 maart opgenomen in het Gemelli ziekenhuis in Rome. Diverse medische onderzoeken wezen uit dat hij een luchtweginfectie had. Deze virale bronchitis werd met een antibioticakuur bestreden. De kuur had al snel het gewenste effect. Op 31 maart bezocht de paus enkele patiënten van de kinderoncologieafdeling in het ziekenhuis. Hij bracht rozenkransen, chocoladepaaseieren en kopieën van een Italiaans kinderboek over Jezus voor hen mee. Ook doopte de paus een jongetje. Op 1 april werd hij uit het ziekenhuis ontslagen.