2022 in beeld: het jaar van paus Franciscus (4)

Paus Franciscus ontmoette op 14 oktober de deelnemers aan de Kerstwedstrijd, een concert georganiseerd door de Pauselijke Stichting Gravissimum Educationis met als doel “jongeren een stem te geven door hen uit te nodigen nieuwe liedjes te componeren die geïnspireerd zijn door Kerstmis en zijn waarden.” In zijn toespraak daagde paus Franciscus de musici uit om origineel en creatief te zijn. Geworteld in de ontzagwekkende gebeurtenis van Kerstmis zelf, zo zei de paus, is het belangrijk om na te denken over het feit dat God kwam als een “hulpeloze baby, geboren uit een maagd, in een grot.” Een ander belangrijk element, aldus de paus, is eenvoud. Te midden van de toenemende oorlogsdreiging in Europa en in de wereld moedigde de paus de musici tevens aan om via hun muziek een actieve bijdrage te leveren “aan de zaak van de vrede: Laten we blijven dromen van vrede en werken voor vrede, zaden van broederschap zaaien en sociale vriendschap.”

“Religies kunnen niet worden gebruikt voor oorlog. Alleen vrede is heilig en niemand mag de naam van God gebruiken om terreur en geweld te zegenen. Als je oorlogen om je heen ziet, leg je dan niet neer! De volkeren verlangen naar vrede.” Deze oproep deed paus Franciscus op 25 oktober samen met andere religieuze leiders tijdens de slotceremonie van het jaarlijkse ‘Geest van Assisi’-gebed voor vrede in het Colosseum in Rome. De paus herinnerde eraan dat hij samen met andere religieuze leiders een jaar geleden op dezelfde plek sprak en zei dat de oproep “vandaag des te actueler is.” De driedaagse vredestop met als thema ‘Il Grido della Pace’ (De roep om vrede) werd georganiseerd door de gemeenschap van Sant’Egidio en verwelkomde staatshoofden, religieuze leiders en verschillende hooggeplaatste autoriteiten. Het was de 36ste editie van de bijeenkomsten die zijn gestart naar aanleiding van de historische Werelddag van interreligieus gebed voor de vrede op 27 oktober 1986, bijeengeroepen door paus Johannes Paulus II.

De 39ste buitenlandse reis van paus Franciscus ging naar Bahrein (3-6 november). Na aankomst bracht hij een bezoek aan koning Hamad bin Isa Al Khalifa, waarna hij een toespraak hield. De paus pleitte daarin onder meer voor meer godsdienstvrijheid en voor de afschaffing van de doodstraf in de Golfstaat. Op de tweede dag van zijn bezoek had paus Franciscus drie openbare bijeenkomsten en twee privé-ontmoetingen. Hij woonde ‘s ochtends de slotsessie bij van het Bahrain Forum for Dialogue met meer dan 200 religieuze leiders. ‘s Middags ontmoette hij de Muslim Council of Elders en vervolgens woonde de paus een oecumenische gebedsbijeenkomst bij met jonge christenen in Bahrein. Hij had een privé-ontmoeting met de oecumenische patriarch van Constantinopel, Bartholomeus I en met een van de leiders van de islamitische wereld, de grootimam van Al-Azhar: Ahmed al-Tayyeb. De derde dag in Bahrein startte met een Eucharistieviering in het Nationale Stadion. Mensen kwamen zelfs uit omliggende landen hier naartoe, sommigen waren vroeg in de ochtend de nabijgelegen brug vanuit Saoedi-Arabië overgestoken om de Mis met paus Franciscus bij te wonen. Later die dag had de paus een ontmoeting met jongeren op de Sacred Heart School in Awali. Op de laatste dag van deze reis naar Bahrein ontmoette de paus bisschoppen, priesters, diakens, seminaristen en pastoraal werkers van Bahrein.

Op vrijdag 11 november ontving paus Franciscus de Nederlandse bisschoppen tijdens hun Ad Limina bezoek. Het Latijnse woord ‘limina’ betekent: drempels. ‘Visitatio ad limina apostolorum’ betekent letterlijk een pelgrimage naar de drempels van de apostelen. Met deze drempels worden de graven van de apostelen Petrus en Paulus bedoeld. De bisschoppen vierden de eucharistie in belangrijke kerken in Rome en ontmoetten naast de paus als opvolger van de apostel Petrus ook medewerkers van nde curie op verschillende dicasteries in Rome.

Paus Franciscus lunchte op 13 november (Werelddag van de Armen) met ongeveer 1.300 gasten in de Paulus VI-zaal in het Vaticaan. Deze jaarlijkse lunch voor de armen werd georganiseerd door het Dicasterie voor Evangelisatie. Een van de andere initiatieven van het Vaticaan ter gelegenheid van de Werelddag van de Armen was de inzet van gezondheidsdiensten op het Sint-Pietersplein. Kansarmen konden daar een week lang terecht: mensen die worstelen met armoede hebben vaak niet de mogelijkheid om toegang te krijgen tot medische zorg. De mobiele kliniekfaciliteiten op het Sint-Pietersplein bieden medische controles en medicijnen, waaronder screening en behandelingen van hiv, hepatitis en tuberculose.

Annemieke Ruigrok, de nieuwe ambassadeur van Nederland bij de Heilige Stoel, bood op 14 november haar geloofsbrieven aan paus Franciscus aan. Ruigrok is de opvolgster van Caroline Weijers, die in augustus na vier jaar afscheid nam als ambassadeur bij de Heilige Stoel. Ruigrok is op 17 maart 1959 geboren in Pijnacker. Zij studeerde geschiedenis, internationaal recht en Russisch aan de Universiteit van Utrecht. Eerder was zij onder meer ambassadeur in Litouwen en Australië en daarna consul-generaal in Hong Kong en New York.

Paus Franciscus bezocht op 19 en 20 november de Noord-Italiaanse regio Piemonte. Daar bezocht hij Asti, de geboorteplaats van zijn ouders. Hij ontmoette er op de eerste dag diverse familieleden, onder wie zijn neef Carla Rabezzana die net negentig jaar was geworden. Ook bezocht hij ouderen in een bejaardentehuis. Op zondag verleende burgemeester Rasero hem het ereburgerschap “vanwege zijn sterke inzet voor vrede in de wereld en zijn dagelijkse boodschappen van solidariteit en broederschap.” Vervolgens ging de paus met de pausmobiel naar de kathedraal, waar hij voorging in de Eucharistieviering.

Paus Franciscus ontmoette op 10 december in het Vaticaan een groep van zo’n 3.000 Italiaanse brandweerlieden en hun families. De paus bedankte hen voor hun “kostbare dienst” om rampen te voorkomen en mensen in noodsituaties te redden. De paus herinnerde onder meer aan de recente dodelijke modderstroom op het Italiaanse eiland Ischia en de hulp aan aardbevingsslachtoffers. Hij merkte op dat hun “gevoel van toewijding, stiptheid, onbaatzuchtigheid, vrijmoedigheid en bereidheid tot opoffering” algemeen bekend zijn en dat mensen er terecht trots op zijn. Paus Franciscus benadrukte verder dat hun werk vanuit christelijk perspectief wordt weerspiegeld in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan die “de fundamentele beslissing weergeeft die we moeten nemen om onze gewonde wereld weer op te bouwen.”

In een audiëntie met leden van een Franse groep die zich inzet voor de joods-christelijke dialoog, benadrukt paus Franciscus het belang van wederzijds respect en waarschuwde hij voor de “heropleving” van antisemitisme. De paus ontving maandag leden van de ‘Amitié Judéo-Chrétienne’, een groep Franse christenen en joden die zich inzetten voor dialoog en samenwerking tussen de twee religieuze tradities. In zijn toespraak roemde de paus het voorbeeld van de joodse historicus Jules Isaac, de oprichter van de organisatie. “Hij speelde een leidende rol in de toenadering tussen joden en christenen na de tragedie van de Tweede Wereldoorlog,” aldus paus Franciscus. Ook ging de paus uitgebreid in op het belang van het werk van de organisatie die, zoals hij zei, zeventig jaar “onvermoeibaar had gewerkt om Joden en christenen te helpen groeien in wederzijdse kennis, begrip, respect en vriendschap.”

Paus Franciscus koos ervoor om zijn 86ste verjaardag op 17 december te vieren door drie mensen te eren die “liefdadigheid leven namens de allerarmsten.” De paus bezocht die dag een slaapzaal in Rome die wordt gerund door de Missionarissen van Liefde om een geschenk aan drie mannen te overhandigen. fr. Hanna Jallouf, Gian Piero (bekend als Wué) is een Franciscaanse priester die zijn hele leven de armen heeft gediend tijdens de verwoestende burgeroorlog in Syrië. Gian Piero is een dakloze man die een deel van de aalmoezen die hij dagelijks ontvangt, geeft aan degenen die het slechter hebben dan hij. De heer Pedrollo is een Italiaanse zakenman die een groot deel van zijn bedrijfswinst gebruikt om projecten in arme landen te steunen. Zij ontvingen een kleine wereldbol die is bevestigd in een kubus die als voetstuk fungeert. De kubus is een ‘symbool van de liefde die de wereld in stand houdt’, op de wereldbol is een raam afgebeeld waarop Moeder Teresa een kind omhelst. Het gebaar probeert ons eraan te herinneren dat “ieder van ons geroepen is” om onszelf te geven in dienst van anderen.