#Geloven-hoe-zit-dat? Als armoede je in verlegenheid brengt

“Het is een groot taboe en ik worstel hiermee,” vertelt hij, want wat kun je doen als armoede je in verlegenheid brengt en hoe kan je geloof je daarbij helpen? “Eigenlijk is er een heel helder antwoord van de paus,” vertelt Limarley.

Bekijk de video!

Wil je meer weten? Lees dan de Docat. De Docat is de katholieke sociale leer in een eenvoudige vraag-en-antwoordvorm. Lees hieronder alvast verder. De nummers tussen haakjes verwijzen naar het nummer van de vraag in de Docat.

Limarley werkt op school. Hij heeft deze vragen voor je:

• Hoe kun je armoede bespreken in je vriendenkring?
• Hoe reageer je wanneer je armoede tegenkomt?
• Wat doe je om armoede te bestrijden?
• Wat kun je met je klas of met je vriendenkring doen tegen armoede?

Armoede volgens de Docat

(De nummers tussen haakjes verwijzen naar de Docat.)

Materieel en immaterieel

Wanneer het gaat om een niet vrijwillig gekozen nood noemt de Docat armoede ‘een ten hemel schreiende zonde’. Een niet vrijwillig gekozen nood kun je omschrijven als een tekort aan middelen die noodzakelijk zijn om te leven (165). Daarbij gaat het niet alleen om materiële middelen, zoals eten, drinken, kleding of een dak boven je hoofd, maar ook om immateriële middelen, zoals cultuur, arbeid, scholing en persoonlijke ontwikkeling (164). Beide soorten van armoede kunnen tot uitsluiting en marginalisering leiden en vormen zo uiteindelijk een aantasting van de menselijke waardigheid.

In de Bijbel

In de Bijbel is armoede een van de centrale thema’s. De profeten uit het Oude Testament, zoals Jesaja, Jeremia, Hosea en Amos hebben bedrog, woeker, uitbuiting en grove onrechtvaardigheid, in het bijzonder tegen de armen, bij voortduring aangeklaagd. De Messias, de nieuwe David, zal de verdediger zijn van de armen en hij zal de rechtvaardigheid bevorderen. In het Nieuwe Testament herneemt Jezus, als de Messias, deze oudtestamentische traditie en laat zien hoe zij concreet kan worden geleefd. En met de gave van zijn Geest en door de bekering van de harten - vooral die van de rijken - vestigt Hij het koninkrijk Gods om zo een nieuw gemeenschapsleven in broederlijkheid, solidariteit en delen mogelijk te maken.

In de Derde Wereld

Armoede is het meest zichtbaar in de landen van de Derde Wereld. Daar zien we mensen in erbarmelijke omstandigheden in krottenwijken wonen, zonder hygiënische voorziening, medische hulp of mogelijkheden tot scholing, en zien we vaak ook dat mensen worden uitgebuit of als slaaf worden behandeld. Mensenhandel en prostitutie zijn daar vaak de gevolgen van. Christenen hebben de plicht om de levensomstandigheden van deze mensen te verbeteren door zich te verzetten tegen deze “structuren van het kwaad” en de onrechtvaardige krachten die daarbij vrijkomen (168), zodat de mensen zelf hun eigen bestaan kunnen opbouwen in een rechtvaardige en menselijke omgeving.

In ons land

Maar armoede bestaat ook in de rijkere landen. Ook in ons land bestaat armoede. Niet iedereen kan meedoen aan de welvaart die wij hebben opgebouwd. Maar het is moeilijk om een duidelijke grens te trekken, omdat het gaat om relatieve armoede (165). Naast de pure materiële armoede blijft uitsluiting het belangrijkste criterium voor het vaststellen van armoede. Dat er materiële armoede bestaat in Nederland zien we aan bijvoorbeeld de voedselbanken. Het proces van geleidelijke uitsluiting zie je bijvoorbeeld wanneer leerlingen of studenten geen computer hebben of geen toegang hebben tot het internet, wat je inmiddels wel een voorwaarde mag noemen voor scholing en persoonlijke ontwikkeling.

Schaamte

In de rijkere landen verbergen mensen hun armoede vaak. Ze schamen zich ervoor arm te zijn en niet de dingen te kunnen doen die de meeste mensen wel kunnen doen, zoals bijvoorbeeld verre reizen maken. Ook dan zie je vaak een geleidelijk proces van uitsluiting. Zodoende is het moeilijk om deze vormen van armoede op het spoor te komen. Het is de uitdaging voor iedere christen om dat wel te proberen en de mensen te helpen om door een gemeenschappelijk inspanning uit dit isolement te komen.

Algemeen welzijn

Wanneer het gaat om armoede zijn solidariteit en subsidiariteit de belangrijkste uitgangspunten voor het christelijk handelen. Solidariteit is binnen deze context meer dan alleen maar een gevoel van meeleven of medelijden voor de ander; zij is het vaste en volhardende besluit om zich in te zetten voor het algemeen welzijn (102) en de gemeenschappelijk groei van heel de mensheid. De subsidiariteit wil dat deze inzet niet leidt tot een nieuwe vorm van afhankelijkheid van de arme, maar dat hij of zij wordt geholpen en in staat wordt gesteld om op een goede manier in zijn of haar eigen levensonderhoud te voorzien en kan groeien als menselijke persoon.